Konke lokhu kwaqalwa umfana waseTanzania, e-Afrika, owagqugquzelwa inkomishi yobisi. Okulandelayo indaba engiyitshelwe yiloya mfanyana osewaziwa ngelikaBaba uStephen Mosha: "Ingilazi yobisi eyephula imithetho yesintu yakhuthaza inhliziyo yami futhi yadala kancane kancane ifilosofi yami nothando lokusiza abanye. Esikweni lami kunomthetho othi usho kanje: 'Inkomo ngeyomuntu, kepha ubisi lungowesifazane.' Ngokwalo mthetho ngowesifazane osenga inkomo futhi alawule ubisi, ngakho-ke uma indoda idinga ubisi ukuze iphuze, kufanele ilucele kumkayo. avuthulule athele yena noma omunye ubisi lokhu kufana nenhlamba kumkakhe futhi akajeziswa.

​

Ngelinye ilanga umama wayeyosika utshani bemfuyo yethu ubaba esekhaya. Kwangena umakhelwane wacela ingilazi yobisi kubaba nengane yakhe eyayingaphathekile kahle. Ngikholwa ukuthi ingane yayingadlanga lutho ngobusuku bangaphambili noma ngalolo suku ekuseni. Ngokwemithetho yamasiko, ubaba wayenezinketho ezimbili: eyodwa, ukutshela owesifazane ukuthi alinde umama abuye azomnika ubisi. Noma, thumela ukuthi kubizwe umama azomnika ubisi. Kodwa ngamangala ubaba engibiza ethi angimnike ingilazi. Wanyakazisa unogada wathela ubisi wamnika lona wesifazane. Bheka ubaba wephula imithetho yesiko wangishiya ngimangele ngizibuza ukuthi kuzokwenzekani uma ebuya umama!

​

Kodwa akuphelelanga lapho. Lo makhelwane kade engezwani nomndeni wami. Babenze izinto ezimbi kakhulu emndenini wami nakubaba ikakhulukazi. Ngakho-ke ngokwesintu ngangilindele ukuthi ubaba athathe leli thuba enqabe ukusiza, noma athathe izaba zesiko alinde ukubuya kukamama noma amthumele ngisho nokumbiza. Ukuwuhlobisa konke, ngenkathi ubaba ethela ubisi wathi kithina zingane zakhe, 'Kungenzeka ukuthi niyaludinga lolu bisi, kodwa lona wesifazane udinga lona ngaphezu kwenu. Ungahlala ulambile.' Wabe esenikela ebesiyokuthatha. Ngemva kokuba owesifazane esehambile, ubaba wathi kithi, 'Uma umuntu eswele, kufanele nisize ngaso sonke isikhathi, ngisho noma kuyisitha senu.' Leyo ngilazi yobisi eyanikezwa owesifazane oswele yephula imithetho evamile futhi yakhuthaza ukuphila kwami. "

​

Njengoba ukuzinikela kwakhe kubantu bakhe kwakhula ukholo lwakhe lwakhula futhi waphishekela umsebenzi wokuba umpristi. Ufike eMelika ngo-2004 efuna usizo lokwakha umtholampilo emuva eMkuranga (Tanzania). Wajoyina isonto elalisebenzela umphakathi wase-Ossining. Ngaleso sikhathi, ngangiphethe indawo yokudlela esezingeni eliphezulu eManhattan lapho umnikazi weChef Ian acela khona ubuciko bami ezindongeni zakhe. Ngolunye usuku umnumzane ogama lakhe linguJoe "Giuseppe" Provenzano (umdwebi wamapulani) wayedla endaweni yokudlela futhi wabuza uweta mayelana nomsebenzi womdwebi oboniswe ezindongeni. Uweta  wangiphelezela ngaya etafuleni ngazethula. Sahlela umhlangano ehhovisi lakubo. Ngithe ngifika ngabona incwadi etafuleni lakhe engayibuka emasontweni edlule esitolo sezincwadi. Ngayikhuluma futhi yabuya yathi “Yebo, umsebenzi wami ukuleyo ncwadi,” okwakubonakala kuwukuziqondanela okungavamile. Ngolunye usuku wangibiza futhi wacela ukuba ngimphelezele emhlanganweni e-Ossining, NY. Lapho ngibuza ukuthi iyiphi ingxenye engizoyidlala emhlanganweni, wamane waphendula “Angazi, nginomuzwa wokuthi kudingeka ube khona.”

​

UJoe wangithatha sahamba ngemoto saya e-Ossining, lapho engahlangana khona nobaba uStephen Mosha okokuqala. Sahlala saxoxa siphuze inkomishi yetiye endlini yokudlela. Emhlanganweni ngalalela kuxoxwa kwaze kwaba yilapho ubaba uMosha esho ukuthi udinga isikhungo sezempilo ekhaya ukuze asize abantu bakubo. Bengizazi ngezinyathelo zokuqala inhlangano engenzi nzuzo futhi ngazisho. Ubaba uMosha wabe esebuza ukuthi sizomsiza yini ukufeza lo mgomo. Ngamangala futhi ngabuza “Ungathanda  ngenzeni futhi?" Ngiyangabaza ngokumangala, angikaze ngicelwe ukusiza ngesifiso esikhulu kangaka. Kodwa, ngenza isithembiso sokumsiza. Isethembiso sami kuye ngasenza sisuka komunye siye komunye, hhayi ngoba egqoke ukhololo lobufundisi. Njengoba siqhubeka nengxoxo yethu, ngangiwuzwa umoya wakhe omnene kanye nemvelo ethobekile. Ngakuzwa ukuzwela kwakhe kanye nesidingo sokuthi lokhu kwenzeke. Isizathu sami sokuba lapho sasicacile.

​

Ngemva konyaka sabonana, uJoe walishiya unomphela izwe ukuze aqhubeke nomsebenzi  umsebenzi wakhe omangalisayo. Phakathi neminyaka embalwa, sathola indawo engamahektha ambalwa kuhulumeni nanoma iyiphi inhlangano yesonto. Mina noJoe sanquma ukusiza ngokumnika isigodi esikhundleni sokuthola umtholampilo kuphela njengoba sibusiswe ngobukhulu bomhlaba. Ngangingazi ngesikhathi ngenza lesi sithembiso sokuthi kuzokhula kuze kube manje. Kwadingeka ngiqhamuke nesu futhi ngazifundisa emikhakheni eyahlukene yentuthuko, kodwa ngangingazi noma yimuphi uchwepheshe noma  abantu abangasiza kulesi sikhathi. Ngacela umhlaba ukuthi ungiqondise futhi ungethule kulabo ababezoba yingxenye yalolu hambo ukuze basize ekuguquleni izimpilo zezinkulungwane ezizayo.

​

Isikhathi nokubekezela kungiholele kulaba bantu abakhulu manje abayingxenye yeqembu elimangalisayo abanikele ngesikhathi sabo, ubuchwepheshe, izinhliziyo, ukuzinikela, nothando ngenjongo enkulu kuneyabo. Kukangaki umuntu ethi bayingxenye yephrojekthi eshintsha impilo ezosindisa izimpilo eziningi kangaka. Manje usunethuba lokuba yingxenye yenhlangano enkulu yokusiza izimpilo zalabo abangenazo izindlela noma abangakwazi ukuzisiza.

​

Kungumthwalo wethu njengabantu ukwelula isandla sokusiza lapho sikwazi futhi sikhumbuza abanye amandla OKHOLO, ITHEMBA, NOTHANDO.