Zonsezi zinayambika ndi mnyamata wa ku Tanzania, ku Africa, amene anauziridwa ndi kapu ya mkaka. Chotsatira chake ndi nkhani imene anandiuza mnyamata uja amene tsopano amadziwika kuti Bambo Stephen Mosha: "Kapu ya mkaka yomwe inaphwanya malamulo achikhalidwe inalimbikitsa mtima wanga ndipo pang'onopang'ono inayambitsa nzeru zanga ndi chikondi chothandizira ena. Pachikhalidwe changa pali lamulo lakuti akunena motere: ‘Ng’ombe ndi ya mwamuna, koma mkaka ndi wa mkazi. Malinga ndi lamuloli, mkazi ndi amene amakama ng’ombe ndi kulamulira mkaka wake.Choncho mwamuna akafuna mkaka kuti amwe, azim’pempha mkazi wakeyo. gwedezani ndi kuthira mkaka wa iye mwini kapena wina wake.Izi zikufanana ndi chipongwe kwa mkazi wake ndipo sapita popanda chilango.

​

Tsiku lina mayi anga anali akudula udzu wa ziweto zathu ndipo bambo anali kunyumba. Mnansi wina anafika ndi kupempha kwa atate wanga kuti amupatse kapu ya mkaka kwa iwo eni ndi mwana wawo amene sanali kumva bwino. Ndikukhulupirira, mwanayo anali asanadye kalikonse usiku wathawo kapena m’mawa umenewo. Malinga ndi malamulo achikhalidwe, abambo anga anali ndi njira ziwiri: imodzi, auzeni mkaziyo kuti adikire kuti amayi anga abwerere ndikumupatsa mkaka. Kapena, tumizani amayi anga kuti adzawapatse mkaka. Koma ndinadabwa bambo anga anandiitana ndikundiuza kuti ndiwapatse galasi. Anagwedeza mlondayo, nathira mkaka ndikupatsa mayiyo. Taonani bambo anga anaphwanya malamulo a chikhalidwe ndipo anandisiya ndidadabwa ndikudabwa kuti amayi anga akabwela bwanji!

​

Koma sizinali zokhazo. Neba ameneyu ankasemphana maganizo ndi banja langa. Anachita zinthu zoipa kwambiri kwa banja langa komanso kwa bambo anga. Chifukwa chake mwa umunthu ndimayembekezera kuti abambo anga atenge mwayiwu kukana kuthandiza, kapena kutenga chifukwa cha chikhalidwe ndikudikirira kuti amayi anga abwerere kapenanso kuwatumiza. Kuika korona zonse, pamene atate anali kuthira mkaka anati kwa ife, ana awo, ‘Mungakhale mukusowa mkaka uwu, koma mkazi uyu akuufuna koposa inu. Mutha kukhala ndi njala.' Kenako anapereka zomwe tikanatenga. Mayiyo atachoka, bambo anatiuza kuti, ‘Munthu akafuna thandizo, muyenera kumuthandiza nthawi zonse, ngakhale atakhala mdani wanu. Kapu ya mkaka ija yopatsidwa kwa mayi wovutikayo inaphwanya malamulo achikhalidwe ndipo inalimbikitsa moyo wanga. "

​

Pamene kudzipatulira kwake kwa anthu ake kunakula chikhulupiriro chake chinakulanso ndipo anayamba ntchito ya unsembe. Anafika ku United States mu 2004 kufuna thandizo lomanga chipatala ku Mkuranga (Tanzania). Analowa parishi yomwe inkatumikira gulu la Ossining. Panthawiyo, ndinali kuyang'anira malo odyera abwino ku Manhattan komwe mwiniwake wa Chef Ian anapempha zojambulajambula zanga pamakoma ake. Tsiku lina njonda ina dzina lake Joe "Giuseppe" Provenzano (womangamanga) anali kudya mu lesitilanti ndipo anafunsa woperekera zakudya za wojambula amene ntchito anasonyeza pa makoma. Woperekera zakudya  adandiperekeza patebulo ndipo ndidazidziwitsa. Tinakonza zoti tikakumane kunyumba kwawo. Nditafika ndidawona bukhu patebulo lake lomwe ndidaliwona masabata apitawa m'sitolo yamabuku. Ndinazitchula ndipo adabweranso ndi "Inde, ntchito yanga ili m'buku limenelo," zomwe zinkawoneka ngati zochitika zachilendo. Tsiku lina anandiimbira foni ndi kundipempha kuti ndipite naye ku msonkhano ku Ossining, NY. Nditamufunsa kuti ndichite mbali yotani pa msonkhanowo, iye anangoyankha kuti: “Sindikudziwa, ndikungoona kuti muyenera kukhalapo.

​

Joe adandinyamula ndipo tidapita ku Ossining komwe ndidakumana ndi bambo Stephen Mosha koyamba. Tinakhala n’kukambirana m’kapu yabwino ya tiyi m’chipinda chodyeramo. Pamsonkhanowo, ndidamvetsera zomwe adakambirana mpaka bambo Mosha adandiuza kuti akufunika chipatala kwawo kuti athandize anthu awo. Ndinkadziwa njira zoyambira zopanda phindu ndipo ndinanena. Kenako bambo Mosha anafunsa ngati tingawathandize kukwaniritsa cholinga chimenechi. Ndinadabwa ndikufunsa "Mukufuna  kuti ndichite chiyani?” Ndikayikakayika modabwa, sindinafunsidwepo kuti ndithandize pa chikhumbo chachikulu chotere. Koma, ndinalonjeza kuti ndidzamuthandiza. Lonjezo langa kwa iye linapangidwa kuchokera kwa munthu wina kupita kwa wina, osati chifukwa chakuti anali atavala kolala yaubusa. Pamene tikupitiriza kukambirana, ndinamva mzimu wake wodekha komanso chikhalidwe chake chodzichepetsa. Ndidamva kukhudzika kwake komanso kufunikira kuti izi zichitike. Chifukwa chimene ndinakhalira kumeneko chinali chomveka.

​

Patangotha chaka chimodzi kuchokera pamene tinakumana, Joe anachoka m’dzikoli n’kupita kukagwira ntchito  ntchito yake yolemekezeka. M’zaka zoŵerengeka, tinapeza malo okwana maekala angapo aulere ndi opanda chiwongolero ku boma ndi matchalitchi alionse. Ine ndi Joe tinaganiza zomuthandiza kum’patsa mudzi m’malo mongomupatsa chipatala chifukwa tinadalitsidwa ndi kukula kwa malowo. Sindinadziŵe pamene ndinalonjeza koyamba kuti zidzakula mpaka kufika pamenepa. Ndinayenera kubwera ndi ndondomeko ndipo ndinadziphunzitsa ndekha m'madera osiyanasiyana a chitukuko, koma sindinadziwe katswiri aliyense kapena  anthu omwe angathandize panthawiyi. Ndinapempha dziko lapansi kuti linditsogolere ndikundidziwitsa kwa omwe amayenera kukhala nawo paulendowu kuti athandize kusintha miyoyo ya zikwi zambiri zomwe zikubwera.

​

Nthawi ndi kuleza mtima zanditsogolera kwa anthu akuluakuluwa omwe tsopano ali mbali ya gulu lodabwitsa lomwe lapereka nthawi, luso, mitima, kudzipereka, ndi chikondi chifukwa chachikulu kuposa chawo. Ndi kangati munthu anganene kuti ali gawo la ntchito yosintha moyo yomwe ingapulumutse miyoyo yambiri. Tsopano muli ndi mwayi wokhala nawo gulu lalikulu lothandizira miyoyo ya omwe alibe njira kapena sangathe kudzithandiza okha.

​

Ndi udindo wathu ngati anthu kupereka thandizo pamene tingathe ndikukumbutsa ena za mphamvu ya CHIKHULUPIRIRO, CHIYEmbekezo, ndi CHIKONDI.